Ulelean Pare

Serre' Datu
Den misa' to sugi' unnampui serre' datu. Den sangallo nama'kada tu to sugi' lako serre'na nakua: “Torromoko ammu manda'i pa'kampamu ku malepa undaka' bale tapa'kandiananni.” Ia tonna makaroen sulemi umbaa bale sangburia' napatorroi diong sali. Ma'dondomi sae tu serre' datu unnalai tu bale misa'. Naula'mi naalai dio mai tu bale. Mangka to napesissikimi tu bale, natollo'i. Pakalan saeomi naala serre' datu tu bale misa'. Naula'mi, nala'ka'i tu serre' datu anna durru'i api tu danggo'na anna mararang tu pudukna. Mallaimi te serre' lako leko' dapo'. Ia tonna la kumandemo te puangna, natambaimi tu serre' datu dio mai leko' dapo', apa noka sae. Pempiran-piran ditambai apa tontong bang ma'dokko dio leko' dapo' belanna sengke tu penaanna mangka didurru' api..................sitarru'na....


PAERENGAN SOLA LEBONNA
Lan misa' tondok den ade' misa' anak dara, Lebonna tungka sanganna, Bakkun Balusu' pa'gantiananna. Ia tinde Lebonna, to laen-laen dadinna, senga' kombong garaganna. Belanna iatu tampa rapa'na, pa'kalean diarru'na mepatobang penaa kedenni tau nasitamparan mata. Ondonganna tu pessiparanna tae' sanglindo susinna. Iamoto anna mendadi pa'tuladanan lako mintu' sangtondokna.
Lan tu tondok nanii torro Lebonna, den da'dua muane ganta'. Misa' disanga Dodeng, na iatu misa' disanga Paerengan diganti duka Massudilalong sia Palalunan. Ia te muane da'dua pada morai umparorong rampanan kapa' lako Lebonna, naurunganni massengo tu Lebonna nakua: .....................sitarru'na...

LAKIPADADA
Diulelean kumua den misa' tu Tomanurun di Langi' disanga Tamboro Langi' tu umpobaine misa' baine ballo disanga Sandabilik. Dadimi tu anakna a'pa', iamotu: Puang Papai Langi', Puang Maeso, Puang Sandaboro, sola Puang Membali Buntu. Iatu Puang Sandaboro umpobaine To Bu'tui Pattung (disanga duka Ao' Gading) anna dadianni tu Lakipadada.
Lendu' tirambanna tu Lakipadada tonna tiroi tu adinna mate, namangkato mate duka du indo'na. Mataku' tongan tu Lakipadada tonna tandaimi kumua mintu' tau lamate nasang. Mukkun bang natangnga'-tangnga' tu diona kamatean. Katampakanna nara'ta'mi lan penaanna la umpengkullei male undaka'i tu naninna tau tae' namate. Ke'de'mi ma'dua takin umpokinallo la'bo' tallu potikna anna male samalena, apa sitonganna tae' natandai umba tu la nanii undaka'i tu tang mate..............sitarru'na...


SALUAN NENE' DAO NAPO
Diulelean kumua den misa' tananan dapo' dao Napo, iatu muane disanga Datu Banua na bainena disanga Patoralangi'. Iato to sibali undadian tau sangpulo dua. Iatu sangpulo misa tumale' lan Tondok Toraya, na iatu misa' disanga Saredadi rampe lako Ranta Karua (Bittuang) sia ditekkenni “Balo' bai Ballang” dio mai tomatuanna. Da'dua tu anakna Saredadi, pa'bunga'na pia muane disanga Siba'ba', na pia baine tu misa' disanga Karaeng Dua. Iatu Tali Siba'ba' male sau' Duri, apa iatu Karaeng Dua torro lan tondok belanna misa' baine. Iatu misa' iamora tu Balo' Bai Ballang, tekkenna Saredadi napa'tekkenan pole' lako Karaeng Dua, na diomai ambe'na ditekkenni duka “Doke Dualolok.”
Iatu dakaran kandena Karaeng Dua iamora tu ma'balili dio pasa' kasiallaranna Duri sola Mengkendek. Ia ke malei ma'pasa' nakaloli' bang tu dokena......................sitarru'na...


DANA'
Den tau misa' disanga Dana'. Iate Dana' male umparangi to ma'kombongan. Narangimo tu nasituru'i tau lan kombongan kumua la menammumo tu tau masiang. Biasanna ke la meparemi tau menammu anna mantunu bai dolo namane mangrakan sia mepare. Melambi' tonganmi tu Dana' male lako tu inan la nanii tau menammu. Dio inan iato den tu sendana kapua balombongan. Nateka'mi Dana' anna membuni dao balombong sendana. Saemi dolo tu tau da'dua la usseroi tu inan la nanii tau menammu. Metambami tu Dana' dao mai lolok sendana nakua: “Noka' Deata kumande ke tang Dana' pi massampan, ke tang ambe'na mangimbo.” Pentallun Dana' metamba susito, anna mentingara te tau sola duai undaka'i te to ma'kada apa tae' natiroi....sitarru'na...